QADIMGI SUG’D YOZUVLARI TADQIQOTLARI.
Keywords:
Sug‘d,ixshid,konfederatsiya,lingvistika,sug‘dshunoslik,Afrosiyob, paleografiya.Abstract
Ushbu maqolada qadimgi sug‘d yozuvi ustida olib borilgan ilmiy izlanishlar haqida so‘z boradi.Qadimgi sug‘diylarning ilk o‘rta asrlarda xalqaro maydonda tutgan o‘rni beqiyosdir.Xususan Buyuk ipak yo‘li savdosida sug‘d savdogarlari asosiy vositachilikni bajarganlar.Shu tufayli sug‘d yozuvi hamda puli xalqaro til va pul vazifasini bajargan.Mazkur yozuvni o‘rganish ko‘plab olimlarni qiziqtirib kelgan.qadimgi sug‘d yozuvi ustida ilmiy tadqiqotlar amalga oshirildi.
References
1.Ғойибов Б. Суғд тарихидан лавҳалар. Масъул муҳаррир М.М.Исҳоқов. – Самарқанд.СамДУ нашриёти, -2020. – Б. 3.
2. Бобоёров Ғ., Ғойибов Б., Кубатин А. Ўрта Осиё битиклари - I. Суғдий ёзма ёдгорликлар. – Тошкент. Tafakkur avlodi,2020. – Б. 9
3. Gershevich I. A grammar of Manichaen Sogdian. – Oxford,1954. – Р. 12.
4. Согдийский сборник. Сборник статей о памятниках согдийского языка и культуры, найденных на горе Муг в Таджикской ССР. – Ленинград. 1934. – С. 12-18; СДГМ I. –С. 90 ; СДГМ II. –С.222 ; СДГМ III. –С.131 ; Лившиц В.А. Согдийская эпиграфика Средней Азии и Семиречья. – Санкт-Петербург, 2008. – С.408.
5. Исхаков М.М. Центральная Азия в системе мировой пысменной культуры. – Ташкент.УМЭД, 2008. –С. 453; Ўша муаллиф. Суғд ёзувининг шаклланиши ва тараққиёти масалалари // Ўлмас обидалар. – Тошкент. Фан, 1989. – Б. 3-143.
6. Sims-Williams N., Grenet F. The Sogdian inscriptions of Kultobe // Shygys. – 2006. – № 1. – Р. 95-111; Sims-Williams N. The Sogdian Merchants in China and India. Cina e Iran. Da Alessandro Mango alla Dinastia Tang, acura di Alfredo Cadonna e Lionello Lanciotti. – Firenze,1996. – Р. 25-32.
7. Gharib B. Sogdian Distionary. Sogdian-Persian-English. – Teheran.Farhangan Publications, 1995. – 644 р.
8. Grenet F., Vaissiere de la E. The last days of Pandjikent // Silk Road Art and Archaeology. 8. Journal of theInstitute of Silk Road Studies. – Kamakura, 2002. – Р. 155-196; Grenet F., Sims-Williams N. The HistoricalContext of the Sogdian Ancient Letters. Transition Periods Iranian History. Actes du Symposium de Fribourg-en-Brisgeu, Studia Iranica. (22-25мai 1985). – Cahier-Leuvan.1987. – vol. 5. – P. 101-122; Sims-Williams N., GrenetF. The Sogdian inscriptions of Kultobe // Shygys. – 2006. – № 1. – Р. 95-111.
9. Reck Christian. Cotton in a Sogdian Document in the Berlin Turfan Collection. Osaka University Knowledge Archive.2016.-P.49-62.
10. Grenet F,Willams S.N,Vaissiere de la E.The Sogdian Ancient Letter V//Bulletin of the Asia Institute.-Volume 12.1998.-P.91-99.
11. Смирнова О.И. Вопросы исторической топографии и топонимики Верхного Зарафшана // МИА. – Москва,1950. – №15. – С. 54-66.
12. Камалиддинов Ш.С. Древнетюркская топонимия Средней Азии. – Ташкент.Шарқ, 2006. –С.187; Камалиддинов Ш.С. Историческая география Южного Согда и Тохаристана по арабоязычным источникам IX – начала XIII вв. – Ташкент.Узбекистан, 1996. –С.422.
13. Лурье П. Историко-лингвистический анализ согдийской топонимии: Дисс. … канд. филол. наук. – СанктПетербург. 2004. – С.305.
14. Markwart J. Wehrot und Arang. Untersuchungen zur mythischen und geschichtlichen Landeskunde von Ostiran. – Leiden, 1938; Marquart J. Eranshahr nach der Geographic des Ps. Moses Xorenaci. – Berlin, 1901. – Р. 74.
15.Гафуров Б.Г. Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история. Книга. 1. – Душанбе. Ирфон, 1989. – С. 280; Гоибов Г. Ранние походы арабов в Среднюю Азию (604-704). – Душанбе. Дониш, 1989. – С. 25-47.
16. Allot de la Fuye. Monnaies incertaines de la Sogdiane et des contrees voisines. Revue Numismatique. – Paris, 1910; 1925; 1926. – Р. 40.
17. Frye R.N. Tarxun – Turxun and Central Asian History // Harvard Journal of Asiatic Studies. – Cambridje, 1951. – vol. XIV. – Р. 105-129; Frye R.N. The role of Abu Muslim in the “Abbasid Revolt” // The Muslim World. – Hartford.1951. – vol. XXXVII. – Р. 42; Frye R.N. The history of Bukhara. Translated from a Persian abridgment ofthe Arabic original by Narshakhi. – Cambridge,1954. n. 28. –Р.178.
18. Cмирнова О.И. К истории Самаркандского договора 712 г. (Договор арабского полководца Кутайбы сцарем Согда Гуреком, заключенный в 712 г.) // КСИВАН. – 1960. – Вып. XXXVIII. – С. 140.
19. Зеймаль Е.В. Древние монеты Таджикистана. – Душанбе. Дониш, 1983. – С. 269-273.
20. Исҳоқов М.М. Суғдиёна тарих чорраҳасида. Тошкент – Фан, 1990; Исҳоқов М.М. Унутилган подшоликдан хатлар. –Тошкент. Фан, 1992.
21. Ртвеладзе Э.В. Цивилизация, государство, культуры Центральной Азии. – Ташкент,2005. – С.286; Ртвеладзе Э. История и нумизматика Чача (вторая половина III-середина VIII в. н.э.). – Ташкент.2006; Ильясов Дж.Я. Об этнической принадлежности правителей Пенджикента // Нумизматика ЦентральнойАзии. – Ташкент.2004. – Вып. VIII. – С. 58-59; Ильясов Д. О происхождении тамги Самаркандских правителей // Самарқанд шаҳрининг умумбашарий маданий тараққиёт тарихида тутган ўрни. Халқаро конференция материаллари. – Тошкент-Cамарқанд.Фан, 2007. – Б. 146-149.
22. Бабаяров Г. Государственний строй Западно-Тюркского каганата: Автореферат дисс. на соиск. Доктора истор. наук. – Тошкент: 2012. –С.56 ; Исхаков М., Камолиддин Ш., Бабаяров Г. Титулатура доисламских правителей Чача. – Ташкент.ТашГИВ, 2007. –С.87.
23. Мусакаева А.А. Туранские монеты III-VIII вв. – Ташкент,2013. –С.192.
24.Кляшторный С.Г. Древнетюркские рунические памятники как источник по истории Средней Азии. – Москва.Наука, 1964. – С. 64; Кляшторный С.Г. Из истории борьбы народов Средней Азии против арабов // ЭВ. – 1954. – Вып. IX. – С. 55-64.
25.Enoki K. On the nationality of the Ephtalites // Memoirs of the Research Department of the Toyo Bunko. – 1959. – № 18. – Р. 34-40.
26.Mori M. Soğdlular in Orta Asya’dak i Faaliyetleri. TTK, Belleten, Ocak. – Ankara,1983. – S. 339-351.
27.Hayashi T. Sogdian Influence Seen on Turkic Stone Statues Focusing on the Fingers Representation // Ērān und Anērān. Studies Presented to B.I. Maršak on the Occasion of His 70th Birthday. – Venezia,2006. – Р. 245-259.
28.Ôsawa T. Aspect of the Relationship Between the Ancient Turks and the Sogdians – Based on a Stone Statue witha Sogdian Inscription in Xinjiang // Ērān und Unērān. – Venezia,2006. – Р. 471-504.
29.Yoshida Y. On the Origin of the Sogdian Surname Zhaowu and Related Problems // JA. 2003. – Tome 291. 1-2. – Р. 35-67.
30. Отахўжаев А. Илк ўрта асрлар Марказий Осиё цивилизациясида турк-суғд муносабатлари. – Тошкент.ART-FLEX, 2010. – С.219.
31.Мансуров Ў.Н. Суғд ёзма ёдгорликлари манбашунослиги масалалари. Тарих фанлари номзоди… дис. – Тошкент,2003. – 137 б.
32.Шоёқубов Ш. Илк ўрта асрларда Суғд. – Тошкент.Iqtisod-moliya, 2008. – Б. 45
33.Бобоёров Ғ., Ғойибов Б., Кубатин А. Ўрта Осиё битиклари - I. Суғдий ёзма ёдгорликлар. – Тошкент. Tafakkur avlodi,2020. – 168 б.