QUYI SINFLARDA NEMIS TILI TA’LIMIDA PSIXOLINGVISTIKA USULLARINING ILMIY-NAZARIY VA AMALIY ASOSLARI
Abstract
Mazkur maqolada umumta’lim maktablarining 5-6-7-sinflarida nemis tilini o‘qitish jarayonida psixolingvistik yondashuvning ahamiyati tahlil qilinadi. Chet tilini o‘zlashtirish, ayniqsa, nemis tilini o‘rganish jarayoni o‘quvchilarning psixik rivojlanish darajasi, idrok qilish, eslab qolish, fikrlash va nutqiy faollik kabi psixologik va lingvistik jarayonlar bilan bevosita bog‘liq. Shuning uchun ham bu bosqichdagi til ta’limi mazmuni o‘quvchilarning yosh xususiyatlariga mos holda tashkil etilishi kerak. 5-6-7-sinf o‘quvchilari faol rivojlanayotgan, lekin hali abstrakt fikrlash to‘liq shakllanmagan guruhga kiradi. Bu yoshda o‘quvchilarning chet tilini o‘zlashtirishdagi qobiliyatlari yuqori bo‘lishi mumkin, biroq ular uchun dars jarayonini vizual, eshituv va kinestetik usullar bilan boyitish zarur. Shuningdek, maqolada nemis tilini o‘qitishda kommunikativ yondashuv, interfaol metodlar, multimodal dars materiallaridan foydalanish, shuningdek, o‘quvchilarning individual lisoniy kompetensiyalarini rivojlantirishga xizmat qiluvchi usullar haqida ham batafsil to‘xtalib o‘tiladi. Dars mazmunini psixolingvistik tamoyillar asosida loyihalash va o‘quvchilarning til o‘rganishdagi faol ishtirokini ta’minlash orqali nemis tili ta’limining samaradorligini oshirish mumkinligi isbotlanadi. Ushbu yondashuv orqali chet tilini o‘rganishga bo‘lgan ichki ehtiyoj va ijobiy munosabat shakllanadi.
References
1. Ахманова О.С. Психолингвистика: Введение в проблемы. - Москва: Наука, 2004. → Psixolingvistika tushunchasi, til va tafakkur munosabati qismlarida foydalanilgan.
2. Хамраева Ш.Ш. Чет тили ўқитиш методикаси. - Тошкент: “Ўқитувчи”, 2018. → Darslik tanlovi, metodik yechimlar, mashg‘ulotlar dizayni qismlarida keng qo‘llangan.
3. Петрова Е.Н. Методика преподавания немецкого языка в школе. - Санкт-Петербург: Лань, 2016. → Kommunikativ metodlar, o‘qitish texnologiyalari bobida foydalanilgan.
4. Абдукаримова Н.М. Психология болалар ва ўсмирлар ёшида. -Тошкент: Фан, 2010.,→ Yosh psixologiyasi, 5–7-sinf o‘quvchilarining aqliy va hissiy xususiyatlari bobida foydalanilgan.
5. Сидорова Н.В. “Психолингвистические аспекты обучения иностранному языку”. // Педагогика и психология образования, №4, 2020. → Psixolingvistik yondashuvning afzalliklari va kommunikativ uslublar bobida asos sifatida ishlatilgan.
6. Касымова Г. “Мультимодал ёндашув: чет тили ўрганишда янги босқич”. // Чет тиллар таълими, №3, 2021. → Multimodal yondashuv bobida tahlil va tavsiyalar berishda asosiy manba sifatida xizmat qilgan.
7. Qambarov N.M. Oʻquvchi tafakkurini rivojlantirishda psixolingvistik bilimning oʻrni // Oʻzbekiston milliy universiteti xabarlari, 2020, [1/6] ISSN 2181-7324 – B. 109-111.
8. Qambarov N.M. Chet til oʻqitishga psixologik yondashuv oʻquvchi kompetentsiyasini rivojlantirishning muhim omili sifatida // Т.Н.Қары Ниyaзий атындағы Өзбекстан педагогикалық илим-изертлеў институтының Ж. Орынбаев атындағы Қарақалпақстан филиалы «Муғаллим hәм үзликсиз билимлендириў» № 6/1 (42-47 betlar) – Нөкис, 2020. – B. 42-47.
9. Qambarov N.M. Oʻquvchining nutqiy kompetentsiyasini rivojlantirishda psixolingvistikaning oʻrni // Pedagogik mahorat Ilmiy-nazariy va metodik jurnal
6-son (2020-yil, dekabr) – Buxoro, 2020. – В. 155-159. ISSN 2181-6833.
