O‘ZBEK VA NEMIS TILLARIDA MOTAM BILAN BOG‘LIQ LEKSIK TIL BIRLIKLARNING NUTQDA VOQELANISHI
Keywords:
motam leksikasi, diskurs tahlili, semantika, o‘zbek tili, nemis tili, empatiya, madaniyat, pragmatika, milliy tafakkur, diniy qadriyatlar.Abstract
Ushbu maqolada o‘zbek va nemis tillarida motam bilan bog‘liq leksik birliklarning nutqda voqelanishi tahlil qilingan. Tadqiqotning asosiy maqsadi motam mavzusiga oid til birliklarining semantik, pragmatik va madaniy jihatlarini aniqlashdir. Maqolada taqqoslama, diskursiv va leksik-semantik tahlil metodlari qo‘llanilgan. O‘zbek tilidagi “sabr”, “taqdir”, “olamdan o‘tmoq” kabi iboralar diniy-axloqiy mazmun bilan, nemis tilidagi “Beileid”, “Trauer”, “Ruhe in Frieden” kabi birliklar esa individual his-tuyg‘ular bilan bog‘liq ekani aniqlangan. Natijalar motam tili orqali milliy mentalitet va ijtimoiy qadriyatlarning ifodalanishini yoritib beradi. Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, motam leksikasining tahlili til va madaniyat o‘rtasidagi uzviy aloqani chuqur anglashga xizmat qiladi.
References
1. Mahmudov N. Til va madaniyat: Lingvokulturologik tahlil asoslari. – Toshkent: Fan, 2018. – 212 b.
2. Madvaliyeva A. O‘zbek xalqining marosim madaniyatida so‘z va ramzlarning ma’naviy mohiyati. – Toshkent: O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi, 2019. – 180 b.
3. Abdullayeva H. O‘zbek tilida diniy va marosimiy leksikaning semantik xususiyatlari. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2020. – 145 b.
4. Karimov Z. O‘zbek xalq og‘zaki ijodida motam ifodalarining lingvopoetik tahlili. // Filologiya masalalari jurnali. – 2021. – №4. – B. 67–73.
5. Hausendorf M., Spitzmüller A., Günthner T. Trauersprache im Deutschen: Formen, Funktionen und kulturelle Muster. – Berlin: De Gruyter, 2017. – 256 S.
6. Wierzbicka A. Emotions Across Languages and Cultures: Diversity and Universals. – Cambridge: Cambridge University Press, 1999. – 352 p.
7. Lakoff G., Johnson M. Metaphors We Live By. – Chicago: The University of Chicago Press, 2003. – 242 p.
8. Sapir E. Language: An Introduction to the Study of Speech. – New York: Harcourt, Brace & World, 1921. – 258 p.
9. Whorf B. L. Language, Thought, and Reality. – Cambridge, MA: MIT Press, 1956. – 270 p.
10. Günthner S. Emotion und Kommunikation im Kontext von Trauer. // Deutsche Sprache, 2018. – №3. – S. 215–229.
11. Iskandarova M. Til va hissiyot: O‘zbek tili materiallari asosida lingvopsixologik tahlil. – Toshkent: Fan, 2022. – 190 b.
