INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA RANG KOMPONENTLI FRAZEOLOGIZMLARNING SEMANTIK VA PRAGMATIK XUSUSIYATLARI.
Keywords:
rangli frazeologizmlar, lingvistik tahlil, pragmatika, madaniyatshunoslik, qiyosiy tahlil, tarjima, madaniy qadriyatlar, rang simvolizmi, ingliz tili, o‘zbek tili.Abstract
Ushbu maqola ingliz va o‘zbek tillaridagi rang komponentli frazeologik birliklarning lingvistik va pragmatik tahlilini o‘rganadi. Tadqiqot rangga oid idiomatik ifodalar til, madaniyat, tarix va kognitiv jihatlardan qanday aks etishini va ularning madaniyatlararo muloqotdagi ahamiyatini ko‘rib chiqadi. Vinogradov, Wierzbicka, Madrahimov, Bekmurodov kabi mashhur olimlarning ishlarini tahlil qilish orqali maqola rang simvolizmi frazeologik birliklarning semantik strukturasi va kundalik nutqda qanday qo‘llanilishiga ta’sir qilayotganini ta’kidlaydi.
Ingliz va o‘zbek tillaridagi rangga asoslangan frazeologizmlarni qiyosiy tahlil qilish orqali maqola ranglarning, masalan, ingliz tilida "qizil"ning ehtiros yoki xavfni, o‘zbek tilida esa "oq" rangining poklikni ifodalash kabi madaniy qadriyatlar va ranglarga bo‘lgan qarashlar idiomatik ifodalarga qanday ta’sir qilishini o‘rganadi. Bundan tashqari, tadqiqot rangli frazeologizmlarni tarjima qilishda yuzaga keladigan muammolarni va ularning madaniyatga oid chuqur kontekstlarini ko‘rsatadi.
Maqola ranglarning faqat frazeologik birliklar tuzilishini emas, balki ularning madaniy va pragmatik nozikliklarini ham qanday shakllantirishi haqida yangi fikrlar taklif etadi. Tadqiqot natijalari madaniyatlararo muloqot va tarjima amaliyotlarini yanada samarali qilish uchun frazeologik birliklarning pragmatik ahamiyatini chuqur tushunish zarurligini ta’kidlaydi.
References
1. Collins COBUILD. Collins COBUILD Dictionary of Idioms.
2. Gumbolt, V. F. (1985). Язык и философия культуры. Москва: Издательство.
3. Kunin, A. V. (1967). Anglo-russkiy frazeologicheskiy slovar. Moskva: Izdatel’stvo.
4. Kunin, A. V. (1986). Kurs frazeologii sovremennogo angliyskogo yazika. Moskva: Izdatel’stvo.
5. Mahmudov, N. (2012). Tilning mukammal tadqiqi yo’llarini izlab... O’zbek tili va adabiyoti, (5), 3–16.
6. Mahmudov, N. (2015). Olamning lisoniy manzarasi va so’z o’zlashtirish. O’zbek tili va adabiyoti, (3), 3–12.
7. Mamatov, A. (1997). O’zbek tili frazeologizmlarining shakllanishi. Toshkent.
8. Mamatov, A. Frazeologik birliklar tahlili: lingvokulturologik yondashuv.
9. Mamatov, A., & Almamatova, Sh. (2007). Frazeologik transpozitsiya va uni o’rganish haqida. Uslubshunoslik va frazeologizmning dolzarb muammolari (pp. 68–70). Samarqand: Ilmiy-nazariy konferensiya materiallari.
10. Oxford University Press. Oxford Dictionary of Idioms (p. 52).
11. Rahmatullayev, Sh. Ozbek tilining izohli frazeologik lugati.
12. Safarov, Sh. (2013). Semantika. Toshkent: O’zbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti.
13. Sayidrahimova, N., & Qobulova, U. (2015). Lingvokulturologiya – tilshunoslikning alohida sohasi. O’zbek tili va adabiyoti, (4), 87–91.
14. Spears, R. A. NTC's American Idioms Dictionary.
15. Usmanova, Sh. (2017). Tarjimaning lingvomadaniy aspektlari. Toshkent: ToshDSHI.
16. Yo’ldoshev, B. (1992). Frazeologizmlarning adabiy til normasi munosabatiga doir. O’zbek tili va adabiyoti, (3–4), 37–42.
