TIBBIYOT XODIMLARIDA KASBIY SOʻNISHNING PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI
Keywords:
kasbiy so‘nish, tibbiyot xodimlari, stress, hissiy charchoq, depersonalizatsiya, professional samaradorlik, psixologik xususiyatlar, emotsional intellekt, motivatsiya, stressni boshqarish.Abstract
Ushbu maqolada tibbiyot xodimlarida kasbiy so‘nish (professional burnout) insonning jismoniy, psixologik va hissiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan kompleks jarayon ekanligi ta’kidlab o‘tiladi. Ushbu sindrom doimiy stress, yuqori mas’uliyat, bemorlar bilan muloqotdagi qiyinchiliklar va ish hajmining ortishi natijasida yuzaga keladi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, kasbiy so‘nish uch asosiy komponentni o‘z ichiga oladi: hissiy charchoq, depersonalizatsiya va professional samaradorlikning pasayishi. Tibbiyot xodimlarida bu jarayonning psixologik xususiyatlari shaxsning stressga chidamliligi, emotsional intellekti va motivatsiya darajasi bilan bog‘liq. Kasbiy so‘nishning oldini olishda psixologik muvozanatni saqlash, stressni boshqarish strategiyalarini qo‘llash va psixologik yordam ko‘rsatish muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu mavzudagi tadqiqotlar tibbiyot xodimlarining ruhiy salomatligini qo‘llab-quvvatlash va ularning kasbiy samaradorligini oshirishga qaratilgan.
References
1. Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Burnout: The Cost of Caring. Malor Books.
2. Schaufeli, W. B., Leiter, M. P., & Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204–220.
3. World Health Organization. (2019). Burn-out an "occupational phenomenon": International Classification of Diseases (ICD-11). WHO.
4. Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2007). The Job Demands-Resources Model: State of the art. Journal of Managerial Psychology, 22(3), 309–328.
5. Shanafelt, T. D., Boone, S., Tan, L., et al. (2012). Burnout and Satisfaction With Work-Life Balance Among US Physicians Relative to the General US Population. Archives of Internal Medicine, 172(18), 1377–1385.
6. Pines, A., & Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. Free Press.
7. Montgomery, A., & Spânu, F. (2015). Burnout in healthcare: A systematic review and meta-analysis. Journal of Occupational Health Psychology, 20(1), 45–52.
8. Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30(1), 159–165.
9. Leiter, M. P., & Maslach, C. (2017). The Truth About Burnout: How Organizations Cause Personal Stress and What to Do About It. Jossey-Bass.
10. Tibbiyot xodimlari uchun psixologik yordam metodlari: o‘quv qo‘llanma / [Mualliflar jamoasi]. – Toshkent: O‘zbekiston tibbiyot nashriyoti, 2021.