МОВАРОУННАҲРДА ХАТТОТЛИК САНЪАТИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: ТАРИХИЙ-МАДАНИЙ ВА ЛИНГВИСТИК АСОСЛАР
Keywords:
Мовароуннаҳр, хаттотлик санъати, араб ёзуви, ислом маданияти, Қуръон ёзуви, Расмул-Мусҳаф, хаттотлик мактаблари, Бухоро, Самарқанд, Хоразмшоҳлар, Темурийлар даври, насх, сулс, настаълиқ, қўлёзмаларAbstract
Мазкур мақола Мовароуннаҳр ҳудудида хаттотлик санъатининг шаклланиш ва ривожланиш жараёнини таҳлил қилади. Ислом динининг минтақага кириб келиши ва араб ёзувининг қабул қилиниши хаттотлик санъатининг асосий омили бўлганлиги кўрсатиб ўтилган. Шунингдек, "Расмул-Мусҳаф" илмининг Қуръон нусхаларини ёзишдаги аҳамияти, Мовароуннаҳрнинг илмий марказларида хаттотлик мактабларининг вужудга келиши ва турли тарихий даврларда, хусусан Хоразмшоҳлар ва Темурийлар даврида хаттотлик анъаналарининг тараққиёти ёритилган. Хаттотлик санъатининг нафақат диний, балки илм-фан ва маданият ривожига ҳам қўшган ҳиссаси алоҳида қайд этилган.
References
1. Ўзбекистон санъати тарихи (уч томлик). Тошкент: Фан, 2001-2005.
2. Ашуров Ё. Хаттотлик санъати тарихидан лавҳалар. Тошкент: Ўқитувчи, 1990.
3. Ҳакимов М. Темурийлар даври санъати. Тошкент: Қомуслар бош таҳририяти, 1996.
4. Ремпель Л.И. Искусство Средней Азии. Москва: Искусство, 1978. (Ўрта Осиё санъатининг умумий тарихида хаттотликка ҳам эътибор қаратилган.)
5. Пугаченкова Г.А. Искусство Средней Азии: Очерки истории III в. до н.э. - XIX в. Москва: Искусство, 1974.
6. Маликов А.М. Самарқандская школа каллиграфии XV века. Ташкент: Фан, 1971.
7. Муминов И.М. История развития культуры народов Средней Азии (с древнейших времен до наших дней). Ташкент: Фан, 1976.
8. Rice D.T. Islamic Art. London: Thames & Hudson, 1965. (Ислом санъатининг умумий тарихида хаттотлик муҳим ўрин эгаллайди.)
9. Schimmel A. Calligraphy and Islamic Culture. New York: New York University Press, 1984. (Хаттотлик ва ислом маданияти ўртасидаги боғлиқликка бағишланган фундаментал асар.)
10. Blair S.S. Islamic Inscriptions. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1998. (Ислом ёзувлари, жумладан хаттотлик намуналарига бағишланган.)
11. Bloom J.M., Blair S.S. Islamic Arts. London: Phaidon Press, 1997. (Ислом санъатининг турли йўналишлари, жумладан хаттотлик ҳақида маълумотлар мавжуд.)
12. Ўзбекистон миллий энциклопедияси. Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти.
