ISLOM MADANIYAT MARKAZLARI (MADRASALAR) VA ILMIY AN’ANALAR
Keywords:
madrasa, hadis, ma’rifiy ruh, Qohira, al-Azhar, Hayzuroviya, Mir Arab.Abstract
Islomdagi ilm-ma’rifatga bo‘lgan yuksak talabni Qur’oni karimning ilk oyatlaridan boshlab ko‘rish mumkin: “Iqro’” – “O‘qi!” amri musulmon jamoasining tafakkur, tadqiqot va mushohada madaniyatini shakllantirdi. Islom payg‘ambari Muhammad (s.a.v.) ilmni har bir mo‘min uchun farz qilingan amal sifatida talqin etib, sahobalarni o‘qishga, yozishga, bilim o‘rganishga undadi. Shu tariqa ilk islom jamiyatida “so‘ngan” ilm yo‘q, balki faol ravishda kengayib boruvchi ilmiy muhit yuzaga keldi. Ushbu maqolada islom madaniyati shakllanishida madrasalar va ilmiy markazlarning tutgan o‘rnini yoritadi. Unda Bayt al-Hikma, Nizomiya, Al-Azhar, Movarounnahr va Andalusiya ilmiy maktablarining faoliyati, islom ilm-fan tizimining shakllanishi hamda uning Qur’on, Hadis, fiqh, kalom va qadimgi falsafaga tayangan falsafiy ildizlari tahlil qilinadi.
References
1. Kerenskiy O. M., Medrese Turkestanskogo kraya-SPb., 1892;
2. Abdullayev Yu., Ocherki po metodike obucheniya gramote v oʻzbekskoy shkole, T., 1966;
3. Abu Bakr Muhammad Narshaxiy, Buxoro tarixi, T., 1991;
4. Shamsutdinov R. T., Rasulov B., Turkiston maktab va madrasalari tarixi (XIX asr oxiri va XX asr boshlari), Andijon, 1995.
5. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri. — Toshkent: Fan, 1993.
6. Ibn Sino. Kitob ash-Shifo’. — Qohira nashrlari, turli yillar.
7. Abu Rayhon Beruniy. Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar. — Toshkent: Fan, 1968.
8. Abu Rayhon Beruniy. Hindiston. — Toshkent: Fan, 1965.
9. Imom Moturidiy. Kitob at-Tavhid. — Istanbul: Diyanet nashri, 2003
10. Imom G‘azzoliy. Ihyo ulum ad-din. — Bayrut: Dar al-Fikr
11. Ibn Xaldun. Muqaddima. — Bayrut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya, 2004.
12. Ibn Rushd. Tahafut at-Tahafut. — London: Gibb Memorial Series.
13. George Sarton. Introduction to the History of Science. — Baltimore: Williams & Wilkins, 1927–1948.
