KIBERXAVFSIZLIKNI TA’MINLASHDA ZAMONAVIY KRIPTOGRAFIK ALGORITMLARNING SAMARADORLIGINI TAHLIL QILISH

Authors

  • O’razboyeva Farangiz Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti To’rtko’l fakulteti 2-kurs talabasi Author

Keywords:

kiberxavfsizlik, kriptografiya, AES, RSA, ECC, post-kvant kriptografiya, CRYSTALS-Kyber, raqamli imzo, ma’lumotlarni shifrlash, axborot xavfsizligi, kvant kompyuterlar, algoritm samaradorligi, tarmoq xavfsizligi, kalit almashish, kriptotizimlar.

Abstract

Kriptografiya – raqamli axborotni himoyalashning eng muhim vositasi bo‘lib, u ma’lumotlarning maxfiyligi, yaxlitligi va autentifikatsiyasini ta’minlaydi. Kiberxavfsizlik tizimlarida shifrlash, raqamli imzo va kalit almashish mexanizmlari aynan kriptografik algoritmlarga asoslanadi. Zamonaviy tarmoqlarda AES, RSA, ECC kabi algoritmlar standartga aylangan, ammo kvant kompyuterlar paydo bo‘lishi bilan ularning barqarorligi qayta baholanishi zarur.

References

1. Stallings, W. Cryptography and Network Security: Principles and Practice. — 8th ed. — Pearson, 2023.

2. Menezes, A., van Oorschot, P., Vanstone, S. Handbook of Applied Cryptography. — CRC Press, 2021.

3. National Institute of Standards and Technology (NIST). Post-Quantum Cryptography Standards – CRYSTALS-Kyber and Dilithium. — NIST, 2024.

4. Schneier, B. Applied Cryptography: Protocols, Algorithms, and Source Code in C. — Wiley, 2022.

5. Bernstein, D. J., Lange, T. Post-Quantum Cryptography. — Springer, 2017.

6. Berson, T. The Case for AES-256. — IEEE Security & Privacy Journal, Vol. 19, No. 4, 2021.

7. Kurbatov, A. A. Zamonaviy kriptografik algoritmlar va ularning kiberxavfsizlikdagi o‘rni. — “Axborot texnologiyalari” jurnali, №3, 2022.

8. ISO/IEC 18033-3: Information Technology — Security Techniques — Encryption Algorithms. — International Organization for Standardization, 2019.

9. Alkim, E., Ducas, L., Pöppelmann, T., Schwabe, P. Post-Quantum Key Encapsulation from Module-LWE (CRYSTALS-Kyber). — IEEE European Symposium on Security and Privacy, 2020.

10. O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi. Kiberxavfsizlik konsepsiyasi. — Toshkent, 2023.

Downloads

Published

2025-10-30