QARAQALPAQ XALQINIŃ BESIK JIRI HÁM TISAW KESER SALT-DÁSTÚRLERI
Keywords:
Qaraqalpaq xalıq folklori, besik jırı, tısaw keser, etnopedagogika, tárbiyalıq dástúrler, ózbek xalıq dástúrleri, balalar folklori, ruwxıy tárbiya, awızeki dóretiwshilik.Abstract
Bul maqalada qaraqalpaq xalqınıń awızeki dástúri hám etnopedagogik miyraslarında bólek orın tutatuǵın eki zárúrli mádeniy-folkloriy hádiyse – besik jırı hám tısaw keser dástúri analiz etiledi. Bul máresimler xalıqtıń balaǵa salıstırǵanda bolǵan itibarı, mehir-muhabbatı, ruwxıy-etikalıq qádiriyatları hám tárbiyalıq principlerıni ańlatatuǵın kúshli qurallardan biri bolıp tabıladı. Besik jırı qaraqalpaq analarınıń balanı tınıshlandırıp uyqlatıw hámde unamlı sezimler arqalı tárbiyalawǵa baǵdarlanǵan kúshli poetik formaları bolıp, xalıq estetikasi hám etikalıq dúnyaǵa kóz qarasınıń bir belgisi bolıp tabıladı. Tısaw keser bolsa balanıń dáslepki júriwine arnalǵan dástúr bolıp, ol arqalı bala jámiyetke tanıstırıladı, onıń turmıs jolına iygilikli tilekler tilenedi. Bul úrp-ádetlerdiń qáliplesiwi, funksional wazıypaları hám házirgi zamandegi áhmiyeti maqalada folklor, psixologiya, mádeniyat hám etnopedagogika kóz qarasınan tereń úyreniledi.
References
1. S.Qazaqbaev «Qaraqalpaq salt-dástúr jırları», Nókis «Qaraqalpaqstan» baspası 2012.4-5 bet
2. Ayımbetov Q «Xalıq danalıǵı», Nókis «Qaraqalpaqstan» baspası 1988. 492-bet
3. Qaraqalpaq folklorı, Tom 5. Nokis «Qaraqalpaqstan» baspası 1980, 259-260-bet
4. MaqsetovQ. Tájimuratov Á. Qaraqalpaq folklorı. Nókis «Qaraqalpaqstan» baspası, 1979. 82-bet
5. Qaraqalpaq folklori: Tiykarǵı túsinikler hám izertlew usılları.- Nókis, 2015.
6. Iskandarov, A. Qaraqalpaq xalqiniń dástúriy dástúrleri hám úrp-ádetleri.- Tashkent: Pán, 2017.
7. Mámleketov, N. Ózbek xalıqlarınıń mádeniy miyrasları : Etnografik analiz.- Samarqand, 2020.
8. Karimov, T. Mádeniyattanıw tiykarları : Ózbekstan xalıqları dástúrleri. – Tashkent: Oqıtıwshı, 2019.
