БУХОРОДА ХАЛҚ ТАБОБАТИДА ИШЛАТИЛАДИГАН ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАР ВА УЛАРНИНГ ЭТНОБОТАНИК МАЪЛУМОТЛАРИ.
Keywords:
Бухоро вилояти, қадимги, шифобахш, доривор ўсимликлар, этноботаник билимлар, ахборот, маҳаллий, респондент ва тадқиқот.Abstract
Мақолада Ўзбекистоннинг Бухоро вилоятида ёввойи ҳолда тарқалган доривор ўсимликларнинг маҳаллий аҳоли томонидан фойдаланиши тўғрисидаги этноботаник маълумотлар ёритилган. Доривор ўсимликлар қадимдан инсонлар томонидан касалликларнинг профилактикаси ва даволаш мақсадларда ишлатилиб, уларнинг анъанавий шифобахш маҳсулотлари сифатида фойдаланиб келинган. Бу эса, маҳаллий аҳолининг ўсимликлар билан доимий алоқаси ва улардан турли соҳаларда фойдаланиши бўйича ўзига хос локал билимларининг ривожланишига олиб келган. Ҳозирда мавжуд бўлган ушбу қимматли маълумотларни йўқолишидан олдин ҳужжатлаштириш муҳим вазифа ҳисобланади. Бухоро вилоятига оид этноботаник маълумотлар ўта сийрак, тасодифий, қамрови чекланган, таксономик номувофиқликларга тўла, аммо қимматли. Ушбу тадқиқот иши ҳозиргача сақланиб қолган этноботаник билимларга асосланган ва маҳаллий доривор ўсимликлар ҳақидаги интеграцион билимларни тақдим этишга қаратилган.
References
1. Абдиниязова Г.Ж. Қорақалпоғистоннинг доривор ва асал-ширали ўсимликларнинг ҳозирги ҳолати ва улардан оқилона фойдаланиш йўллари. Биол. фан. фалс. док. дис. автореф. – Тошкент. 2017. – 46 б.
2. Абдиниязова Г.Ж. Қорақалпоғистон Республикасининг доривор ўсимликлари. Тошкент: “BAYOZ” 2017. – 168 б.
3. Аюпов Р.Х.. Доривор ўсимликлар ва улардан фойдаланиш. 3-китоб. Ташкент: -2012.
4. Майоров С.Р., Бочкин В.Д., Насимович Ю.А., Щербаков А.В. Адвентивная флора Москвы и Московской области. – М.: КМК. 2012. - 412 с.
5. Определитель растений Средней Азии. В 11 - х т. – Ташкент: Фан, 1968 2015.
6. Усманходжаев А., Баситханова Э.И., Пратов Ў.П., Джаббаров А., Ўзбекистонда ўсадиган шифобахш ўсимликларнинг этимологик замонавий энциклопедияси. I том; Ўзбекистон: Янги аср авлоди, - 2018.
7. Флора Узбекистана. В 6 т. – Ташкент: АН УзССР, 1941-1963.
8. Эсанов Ҳ.Қ. Бухоро воҳасининг доривор ўсимликлари ва уларнинг тарқалиши. ЎзМУ хабарлари. Тошкент, 2018. №3/2. – Б. 219-226.
9. Эшонкулов, А. Х. (2024). БУХОРОНИНГ ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАРИ ҲАҚИДА ЭТНОБОТАНИК БИЛИМЛАР. ЎЗБЕКИСТОН. WORLD OF SCIENCE, 7(10), 130-136.
10. Ҳожиматов Қ.Ҳ., Йулдошев К.Й., Шоғуломов У М., Хожиматов О.К. Шифобахш гиёҳлар дардларга малҳам (фитотерапия). - Тошкент: Ўзбекистон, - 1995.
11. Esanov Н.K. The alien fraction of the flora of Bukhara oasis. Stapfia Reports. – Austria, 2016. – № 105. – P. 92-98.
12. Назаров И.К., Аллаёров И.Ш. Бухоро географияси. – Бухоро: Университет, 1994. – 66 б.
13. Makhkamov, T., Eshonkulov, A., Bussmann, R. W., Khojimatov, O., Zafar, M., Ahmad, M., ... & Po'latova, A. (2024). Ethnobotanical knowledge of medicinal plants from Bukhara Region of Uzbekistan. Ethnobotany Research and Applications, 27, 1-46.
14. Haydarovich, E. A., & Kurbanovich, E. H. (2022). Ethnobotanics of Certain Medicinal Plants of Bukhara Region (Uzbekistan). American Journal of Plant Sciences, 13(3), 394-402.
